Η πυροπροστασία των κτηρίων, πέραν από τις δασικές πυρκαγιές, είναι κι αυτό ένα πολύ σοβαρό θέμα, που άπτεται άμεσα της ασφάλειας των πολιτών, αλλά και των ίδιων των κτηρίων. Στην Ελλάδα του 2018, δυστυχώς ακόμα και σε αυτόν τον τομέα, υπάρχει μεγάλος δρόμος για να φθάσουμε στα επίπεδα μίας σοβαρής χώρας του δυτικού κόσμου, που σέβεται πρωτίστως την ασφάλεια του πολίτη και δευτερευόντως το ακίνητο περιουσιακό στοιχείο του, καθώς και το περιβάλλον στο οποίο ζει και αναπτύσσεται.
Με τη γλώσσα των αριθμών
Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Αρχηγείου της Πυροσβεστικής, την τελευταία δεκαετία έχουν καταγραφεί κατά μέσον όρο, περίπου 16.550 αστικές πυρκαγιές. Μεγάλο μέρος αυτών έχουν προκαλέσει ανεπανόρθωτες δομικές ζημιές στα κτήρια, αλλά ευτυχώς ο αριθμός των απωλειών ζωής ήταν -αντίστοιχα- σχετικά μικρός.
Οι αιτίες
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών, που γίνονται από αρμόδιους αξιωματικούς της Πυροσβεστικής ύστερα από κάθε εκδήλωση φωτιάς, οι συνηθέστερες αιτίες (κυρίως σε κατοικίες) είναι:
- Η αμέλεια των πολιτών που φεύγουν από τον χώρο της κουζίνας, ξεχνώντας αναμμένες τις ηλεκτρικές συσκευές, ή άλλες εστίες καύσης.
- Τα ξεχασμένα αποτσίγαρα.
- Τα αναμμένα κεριά ή καντήλια.
- Η διαρροή από γκαζάκια.
- Οι αναμμένες θερμάστρες.
- Τα ηλεκτρικά βραχυκυκλώματα, ή σπίθες από προβληματικές ηλεκτρικές συσκευές.
Στα επαγγελματικά κτήρια, κυρίως σε κτήρια γραφείων, βιομηχανιών, αποθηκών, νοσοκομείων, καταστημάτων κλπ, οι συνηθέστερες αιτίες, είναι:
- Η συσσώρευση εύφλεκτων υλικών σε ακατάλληλους χώρους.
- Οι προβληματικές ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις (λεβητοστάσια, χώροι βιομηχανικής παραγωγής, ηλεκτροστάσια, αντλιοστάσια , ψυχροστάσια κλπ.).
- Η αυθαίρετη χρήση ακατάλληλων χώρων για διαμονή ή εργασία.
Οι πυρκαγιές θα μπορούσαν να εξαλειφθούν, ή να περιοριστεί τουλάχιστον η εξάπλωση τους, αρκεί να είχαν τοποθετηθεί τα προβλεπόμενα μέσα έγκαιρης προειδοποίησης (συστήματα πυρανίχνευσης – προειδοποίησης) και κατάσβεσης(φορητοί πυροσβεστήρες, ή μόνιμα αυτόματα συστήματα κατάσβεσης).
Το παράδοξο είναι -και αναφέρομαι κυρίως στα δημόσια κτήρια και τα επαγγελματικά- ότι ενώ για να πάρουν άδεια λειτουργίας αυτές οι επιχειρήσεις – οργανισμοί, απαιτείται η χορήγηση αντίστοιχου πιστοποιητικού πυρασφάλειας από την Πυροσβεστική Υπηρεσία, που σημαίνει ότι έχουν εφαρμόσει πλήρως τα μέτρα πυροπροστασίας, όπως καθορίζονται στην σχετική νομοθεσία, ωστόσο στην πράξη έχει αποδειχθεί ότι πολλά τέτοια κτήρια, μετά τα συμβάντα πυρκαγιών, διέθεταν μόνο τα πιστοποιητικά πυρασφάλειας και όχι τα μέσα πυροπροστασίας, ή ακόμα κι αν τα είχαν αυτά, δεν λειτουργούσαν για τον σκοπό που εγκαταστάθηκαν.
Το τραγικότερο όλων είναι ότι πολλά δημόσια κτήρια και κυρίως βρεφονηπιακοί σταθμοί, σχολεία, φοιτητικές εστίεςκαι γηροκομεία, όχι μόνο δεν έχουν υποβάλει σχετικές μελέτες πυρασφάλειας στην Π.Υ. (ως όφειλαν), αλλά δεν έχουν εγκαταστήσει ούτε τα ελάχιστα προβλεπόμενα μέσα πυροπροστασίας, ανεξάρτητα από τη χορήγηση του προβλεπόμενου πιστοποιητικού πυρασφάλειας.
Ενδεικτικά μόνο θα αναφέρω, ότι -σύμφωνα και με πρόσφατες καταγγελίες και σχετικά δημοσιεύματα- στον νομόΜαγνησίας, έπειτα από έλεγχο για την ύπαρξη μελέτης πυροπροστασίας, διαπιστώθηκε ότι μόνο 5 από τα 74 Γυμνάσια και Λύκεια του νομού διέθεταν μελέτη ενεργητικής πυροπροστασίας.
Στον Δήμο Νεάπολης Συκεών Θεσσαλονίκης, από τα 6 σχολεία που ελέγχθηκαν μόνο το ένα τηρούσε τα μέτρα πυροπροστασίας, ενώ στον Δήμο Πατρέων, η Πυροσβεστική Υπηρεσία έχει ήδη προβεί σε μηνύσεις εναντίον 3 διευθυντών σχολείων, για τους ίδιους λόγους. Εύλογο να αναρωτηθεί κανείς τι γίνεται και στην υπόλοιπη επικράτεια.
Πού είναι το πρόβλημα;
Το πρόβλημα βρίσκεται κυρίως στην έλλειψη μηχανισμών τακτικών ελέγχων από την πολιτεία και τους αρμόδιους φορείς, που αδειοδοτούν αυτές τις επιχειρήσεις – οργανισμούς. Επίσης βρίσκεται στην ανευθυνότητα και στην έλλειψη κουλτούρας των διοικήσεων αυτών των οργανισμών – επιχειρήσεων, για να διασφαλίζουν απρόσκοπτα την πυροπροστασία των κτηρίων, στη νοοτροπία εγκατάστασης αυθαίρετων χρήσεων και επικίνδυνων υλικών μέσα σε αυτά τα κτήρια, στην παντελή αδιαφορία συντήρησης και δοκιμών ελέγχων των εγκατεστημένων συστημάτων πυροπροστασίας, και -φυσικά- στην ανυπαρξία οργάνωσης – εκπαίδευσης των ομάδων πυροπροστασίας.
Όσες εγκυκλίους και πυροσβεστικές διατάξεις να εκδοθούν και όσοι ελεγκτικοί μηχανισμοί να υπάρξουν, εάν ο ίδιος ο πολίτης, ο διευθυντής, ο επιχειρηματίας δεν δώσει άμεση προτεραιότητα στην πρόληψη και δεν επιδιώκει μόνιμα τη διασφάλιση των μέσων πυροπροστασίας του κτηρίου του, που κατοικεί ή εργάζεται, το πρόβλημα δεν θα λυθεί, ή καλύτερα δεν θα περιοριστεί.
Τέλος πρέπει να αναφερθεί ότι οι δυνατότητες της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας δεν είναι απεριόριστες, ούτε έχει τόσο προσωπικό, ούτε τις πολλές υλικοτεχνικές υποδομές για να μπορεί να κάνει τον «χωροφύλακα» 24 ώρες το εικοσιτετράωρο σε 2,5 εκατομμύρια κτήρια, που υπάρχουν στη χώρα, όπου λειτουργούν είτε ως κατοικίες, είτε ως επαγγελματικά κτήρια.
Άρα η ευθύνη είναι κυρίως στους πολίτες και στους διοικητές των οργανισμών, ή των επιχειρήσεων.
Πάντως, το γεγονός ότι ο μεγάλος αυτός αριθμός των αστικών πυρκαγιών, που παραμένει σχεδόν αμείωτος εδώ και μία δεκαετία, πρέπει να μας προβληματίσει όλους σαν κοινωνία. Αντιλαμβάνομαι -και ειδικά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης- ότι η οικονομία αποτελεί φρένο στην προτεραιότητα του πολίτη να προβεί στην εγκατάσταση σχετικά δαπανηρών συστημάτων πυροπροστασίας, ωστόσο η πρόληψη δεν απαιτεί χρήματα και πρέπει να αποτελεί την μόνιμη επιδίωξη του.
Μιχάλης Χριστοδουλίδης
Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Α.Π.Θ.
Ενεργειακός Επιθεωρητής και μέλος του Δ.Σ του Π.ΣΥ.Π.ΕΝ.ΕΠ.